A. XỬ TRÍ NGAY TẠI CHỖ
- Ngừng ngay đường tiếp xúc với dị nguyên (thuốc đang dùng tiêm, uống, bôi, nhỏ mắt, mũi)
- Cho người bệnh nằm tại chỗ
- Thuốc: Adrenaline là thuốc cơ bản để chống sốc phản vệ.
Adrenaline dung dịch 1/1.000, ống 1ml = 1mg, tiêm dưới da ngay sau khi xuất hiện sốc phản vệ với liều như sau:
+ 1/2 – 1 ống ở người lớn.
+ Không quá 0.3mg (1/3 ống) ở trẻ em (hoặc ống 1ml (1mg) + 9ml nước cất = 10ml, sau đó tiêm 0.1ml/kg).
+ Hoặc Adrenaline 0.01mg/kg cho cả trẻ em lẫn người lớn.
Tiếp tục tiêm Adrenaline liều như trên 10-15 phút/lần cho tới khi huyết áp trở lại bình thường.
Ủ ấm, đầu thấp, chân cao, theo dõi huyết áp 10-15 phút/lần (Nằm nghiêng nếu có nôn).
Nếu sốc quá nặng đe dọa tử vong, ngoài đường tiêm dưới da có thể tiêm Adrenaline dung dịch 1/10.000 (Pha loãng 1/10) qua tĩnh mạch, bơm qua ống nội khí quản hoặc tiêm qua màng nhẫn giáp.
B. Tùy theo điều kiện trang thiết bị y tế và trình độ chuyên môn kỹ thuật của từng tuyến có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Xử trí suy hô hấp:
Thở Oxy mũi – thổi ngạt.
Bóp bóng Ambu có oxy
Đặt ống nội khí quản, thông khí nhân tạo. Mở khí quản nếu có phù thanh môn.
Truyền tĩnh mạch chậm: Aminophylline 1mg/kg/giờ hoặc Terbutaline 0.2 microgam/kg/phút.
Có thể dùng Terbutaline 0.5mg, 1 ống tiêm dưới da ở người lớn và 0.2 ml/10kg ở trẻ em. Tiêm lại sau 6-8 giờ nếu không đỡ khó thở (hoặc Salbutamol 0,5mg/ml, 1 ống tiêm bắp hoặc tiêm dưới da).
Xịt họng Terbutaline, Salbutamol mỗi lần 4-5 nhát bóp, 4-5 lần trong ngày.
- Thiết lập 1 đường truyền TM Adrenaline để duy trì huyết áp bắt đầu bằng 0.1 microgam/kg/phút điều chỉnh tốc độ theo huyết áp (khoảng 2mg Adrenaline/giờ cho người lớn 55kg).
- Các thuốc khác
– Methylprednisolone 1-2mg/kg mỗi 4 giờ hoặc Hydrocortison hemisuccinate 5mg/kg/giờ tiêm tĩnh mạch (Có thể tiêm bắp ở tuyến cơ sở). Dùng liều cao hơn nếu sốc nặng (2-5 lần).
– Natriclorua 0.9% 1-2 lít ở người lớn, không quá 20ml/kg ở trẻ em.
– Diphenhydranmine (Ống 10mg/1ml; Ống 50mg/1ml), liều dùng 1-2mg/kg tiêm bắp hay tĩnh mạch.
– Pipolphen (Ống 50mg/2ml) liều dùng 0.5-1mg/kg tiêm bắp hay tĩnh mạch.
- Điều trị phối hợp:
Uống than hoạt 1g/kg nếu dị nguyên qua đường tiêu hóa.
Băng ép chi phía trên chỗ tiêm hoặc đường vào của nọc độc.
Chú ý: Theo dõi BN ít nhất 24 giờ sau khi huyết áp đã ổn định.
– Sau khi sơ cứu nên tận dụng đường tiêm tĩnh mạch đùi.
– Nếu huyết áp vẫn không lên sau khi truyền đủ dung dịch và Adrenaline, thì có thể truyền thêm huyết tương, Albumin (Hoặc máu nếu mất máu) hoặc bất kỳ dung dịch cao phân tử nào sẵn có.
– Điều dưỡng có thể sử dụng Adrenaline tiêm dưới da theo phác đồ khi y, bác sỹ không có mặt.
– Hỏi kỹ tiền sử dị ứng và chuẩn bị hộp thuốc cấp cứu chống sốc phản vệ trước khi dùng thuốc là cần thiết.
